“Дык няхай жыве сатыра”

Апошні ў гэтым годзе выпуск творчага праекта прысвячаецца нашаму земляку, цудоўнаму пісьменніку-сатырыку Рыгору Яўсееву.
Нарадзіўся ён 10 верасня 1942 года ў вёсцы Барок Бялыніцкага раёна ў сялянскай сям’і.
Пасля заканчэння сярэдняй школы працаваў ў калгасе, потым служыў у Савецкай Арміі (з 1961 па 1963 год), пасля зноў працаваў ў калгасе, адкуль пачаў пісаць карэспандэнцыі ў газеты.
Свой шлях у беларускую літаратуру пачаў пракладваць, працуючы ў рэдакцыі раённай газеты “Зара камунізму” з 1964 па 1971 год.
Па адукацыі Рыгор Яўсееў – настаўнік, хоць неўтаймоўны талент сатырыка і гумарыста наўрад ці дапамог бы яму “сеяць разумнае, добрае, вечнае” ў школе. Праўда, пасля заканчэння Магілеўскага педінстытута ў 1969 годзе, паэт атрымаў яшчэ і “найвышэйшую” адукацыю ў Мінскай партыйнай школе. Яе выпускнікі ў школы звычайныя, як правіла, не траплялі. Працаваў Рыгор Мінавіч ў рэдакцыі часопіса “Полымя”, ў Дзяржкамвыдзе БССР.
З 1977 года працаваў рэдактарам, а затым – старэйшым рэдактарам ў выдавецтве “Мастацкая літаратура”.
Першыя творы Рыгора Яўсеева (гумарыстычныя вершы і байкі) з’явіліся ў 1960 годзе ў раённай газеце, потым у “Магілёўскай праўдзе”, рэспубліканскім перыядычным друку. Рыгор Мінавіч з’яўляўся пастаянным аўтарам часопіса “Вожык”.
Рыгор Яўсееў падараваў чытачам цэлую бібліятэку ўласных паэтычных зборнікаў: “Верабей пад воблакамі”, “Гатовая рэпка”, “Нашы хлопцы - рыбакі” (1976),  “Вялікая лыжка” (1977), “Мох на бярвенні”(1979), “Дзядзькавы памочнікі”(1981), “Шаравая бліскавіца”(1986) і інш., дзе выкрывае лайдакоў, п’яніц, раскрадальнікаў народнага дабра, хабарнікаў, аматараў пажывіцца за чужы кошт.
Шмат увагі Рыгор Мінавіч аддаваў захаванню і адраджэнню народнай беларускай лексікі.  Пад час працы ў раённай газеце, яму давялося звяртацца да розных мовазнаўчых і літаратурных крыніц ў пошуках найбольш прыдатных слоў і выразаў для газетных публікацый, заметак, фельетонаў.
Невычэрпнай скарбніцай моўнага дабра адкрылася для яго гаворка яго землякоў, родная матчына мова.
Вынікам шматгадовай мовазнаўчай дзейнасці Рыгора Яўсеева стаў унікальны дыялектычны слоўнік гаворак жыхароў Лебедзянкаўскага сельсавета Бялыніцкага раёна “Маці казала так…”, які мае вялікую навуковую каштоўнасць. Варта было б парупіцца і перавыдаць, бо выйшаў у свет слоўнік у 1978 годзе. Адметнасцю слоўніка з’яўляюцца вельмі жывыя і яркія ілюстрацыі да слоў. У большасці чуецца, зразумела, голас маці, простай вясковай жанчыны: яна гаворыць пра свае клопаты і турботы, выказвае адносіны да людзей і жыцця. Але за прыкладамі, прыведзенымі ў слоўніковых артыкулах, чуюцца нярэдка і  іншыя галасы. Пра многае з вясковага жыцця і з роздумаў сельскага жыхара можна даведацца з гэтых то разважных, то з’едлівых, то простых і прамых выказванняў, якія выступаюць у слоўніковых артыкулах, як ілюстрацыі. Гэтая адзіная “сур’ёзная” кніга Рыгора Яўсеева, якой ён сплаціў сыноўні доўг малой радзіме.
Выступаў Рыгор Яўсееў і як перакладчык, перакладаў на беларускую мову вершы расійскіх, украінскіх, малдаўскіх, французскіх, чэшскіх паэтаў.
Працуючы ў нялёгкім жанры сатыры і гумару, Рыгор Мінавіч умеў вокамгненна заўважыць і высвеціць негатыўную з’яву ў жыцці, трапным словам перадаць характар чалавека і заўсёды рабіў гэта хоць і з’едліва, але зусім не абразліва, далікатна і дасціпна. Такім ён быў у творчасці, такім заставаўся ў штодзённым жыцці. Не па гадах сарамлівы, надзвычай сціплы, Мінавіч, як да яго часцей звярталіся, не заўсёды мог пастаяць за сябе, але ніколі не туліўся збоку, калі трэба было заступіцца за каго іншага.
Рыгор Яўсееў не меў у жыцці вялікіх службовых пасад, да якіх, зрэшты, з дзвюма вышэйшымі адукацыямі, ніколі і не імкнуўся, але гэта быў насамрэч вялікі чалавек, таленавіты ў творчасці і цягавіты ў працы, мудры і таварыскі ў жыцці.
Памёр Рыгор Мінавіч Яўсееў, уначы з 25 на 26 снежня 2004 года.
Напрыканцы гаворкі мне хочацца згадаць верш Рыгора Яўсеева “Я памёр…”. Верш адначасова і смешны, і сур’ёзны. Чытаючы яго, адразу прыгадваеш вядомы лацінскі афарызм: шчаслівы, хто ў час памірае.  

	Я памёр…
	Я – памёр, я ляжу, я ў труне.   Нават жонка сумуе па мне. Ганьбавала заўжды і кляла, Ды слязу тут пускаць пачала. Хіба скажаш ёй: - Любая, кінь. Ой, цікава памерці, браткі. Вось прыйшлі мой сусед і сябрук. Я ж памёр, я ж ляжу, мне ж – каюк. Шапку зняў нада мною сусед – Першы раз прывітаўся, як след. А сябрук, хоць яго і люблю, Не скажу ж я: - Давай па рублю… Пастаяў, уздыхнуў: – Эх, Тадор!... На якое ж я ліха памёр? Я памёр, пахаваюць мяне, І “казла” не заб’еш, дзе там, не… Дык не буду ж я век паміраць – Хто за гэта пачне дакараць? Вам усім пажадаць я гатоў, Каб жылі вы па сотні гадоў.

	Прызентацыя, прысвечаная Р. Яўсееву